Calderón gris - Grampus griseus (Cuvier, 1812)

Para más información sobre cada apartado hacer click en:

 

Portada

 

Identificación

 

Estatus de conservación

 

Distribución

 

Hábitat

 

Ecología trófica

 

Biología de la reproducción

 

Interacciones entre especies

 

Comportamiento

 

Bibliografía

 

 

Bibliografía

Abollo, E., López, A., Gestal, C., Benavente, P., Pascual, S. (1998). Macroparasites in cetaceans stranded on the northwestern Spanish Atlantic coast. Diseases of Aquatic Organisms, 32: 227-231.

Alonso, J. M., López, A., Benavente, P., Rodríguez Lourenzo, J. (1999). One week maintenance of a juvenile Risso’s dolphin (Grampus griseus) during a rehabilitation attempt in north-western Iberian Peninsula”. 13th annual conference ECS, Valencia, Spain, 5-8 april 1999.

Arranz, P., DeRuiter, S. L., Stimpert, A. K., Neves, S., Friedlaender, A. S., Goldbogen, J. A., Visser, F., Calambokidis, J., Southall, B. L., Tyack, P. L. (2016). Discrimination of fast click-series produced by tagged Risso's dolphins (Grampus griseus) for echolocation or communication. Journal of Experimental Biology, 219 (18): 2898-2907.

Baird, R. W. (2002). Rissos’s dolphin, Grampus griseus. Pp. 1037-1039. En: Perrin, W. F., Würsig, B., Thewissen, J. G. M. (Eds.). Encyclopedy of marine mammals. Second Edition. Academic Press, San Diego. 1316 pp.

Bearzi, G., Reeves, R. R., Remonato, E., Pierantonio, N., Airoldi, S. (2011).  Risso's dolphin Grampus griseus in the Mediterranean Sea. Mammalian Biology, 76 (4): 385-400.

Belenguer, R., Kersting, D. K. (2011). Cetáceos en la Reserva Marina de las Islas Columbretes (Mediterráneo noroccidental): 20 años de avistamientos oportunistas. Mediterránea, 22: 101-125.  

Benavente, P., López, A. (1994). Indicios de mortandade de cetaceos por disparos. Eubalaena, 3: 16-20.  

Blanco, C., Raduán, M. A., Raga, A. (2006). Dieto f Risso’s dolphin (Grampus griseus) in the western Mediterranean Sea. Scientia Marina, 70 (3): 407-411.

Cabrera, A. (1914).  Fauna Ibérica. Mamíferos. Museo Nacional de Ciencias Naturales, Madrid. 441 pp.

Cañadas, A., Sagarminaga, R., García-Tíscar, S. (2002). Cetacean distribution related with depth and slope in the Mediterranean waters off southern Spain. Deep-Sea Research Part I-Oceanographic Research Papers, 49 (11): 2053-2073.

Cañadas, A., Sagarminaga, R., Marcos, P., Urquiola, E. (2004). Sector sur (Andalucía y Ceuta). Pp. 133-190. En: Raga, J. A., Pantoja, J. (Eds.). Proyecto mediterráneo: zonas de especial interés para la conservación de los cetáceos en el Mediterráneo español. Ministerio de Medio Ambiente, Madrid. 219 pp.

Carwardine, M. (1995). Ballenas, delfines y marsopas. Ed. Omega, Barcelona. 256 pp.

Casinos, A., Filella, S. (1975). Cetaceans collected by the Comissio de Cetologia of the Institucio Catalana d'Historia Natural during 1973. Butlleti de la Institucio Catalana d'Historia Natural, 39 (Sec. Zool. 1): 5-26.

Casinos, A., Filella, S. (1994). Grampus griseus (G. Cuvier, 1812) – Rundkopfdelphin, Risso-Delphin. Pp. 395-405. En: Robineau, D., Duguy, R., Klima, M. (Eds.). Band 6: Meeressäuger. Teil I: Wale und Delphine – Cetacea. Teil IA: Einführung, Monodontidae, Phocoenidae, Delphinidae. En: Niethammer, J., Krapp, F. (Eds.). Handbuch der Säugetiere Europas. Aula Verlag, Wiesbaden.

CEMMA (2011). Bases para a conservación e xestión das especies de cetáceos ameazadas nas augas Atlánticas e Cantábricas.Eubalaena, 12. 62 pp.

Cendrero, O. (1993). Nota sobre los hallazgos de cetáceos en el norte de España. Boletín del Instituto Español de Oceanografía, 9 (1): 251-255.

CODA (2009). Cetacean Offshore Distribution and Abundance in the European Atlantic (CODA). 43 pp without appendices; 164 pp with appendices.

Covelo, P., Llavona, A., Martínez-Cedeira, J., Lago, R., López, A. (2006). Shipboard surveys for the study of cetacean populations in Galician waters (NW Spain) during 2004-2005. European Cetacean Society, ECS. 20 th Annual Conference. Gdynia, Poland, 2-7 of april, 2006.

D'Amico, M., Rivilla, J. C. (2006). Primera cita de calderón gris Grampus griseus (Cuvier, 1812) en la provincia de Huelva. Galemys, 18 (1-2): 27-31.   

De Boer, M. N., Clark, J., Leopold, M. F., Simmonds, M. P., Reijnders, P. J. H. (2013). Photo-Identification Methods Reveal Seasonal and Long-Term Site-Fidelity of Risso's Dolphins (Grampus griseus) in Shallow Waters (Cardigan Bay, Wales). Open Journal of Marine Science, 3 (2A): 66-75.

Delrocq, S., Gannier, A. (2016). Contribution a l'etude du dauphin de Risso en Mediterranee occidentale: nouveaux resultats obtenus par photo-identification. Revue d’Ecologie-la Terre et la Vie, 71 (2): 192-201.

Duguy, R., Robineau, D. (1987). Guía de los mamíferos marinos de Europa.Ed. Omega, Barcelona. 198 pp.

Evans, W. E., Stirling, I. (2001). Life history estrategies of marine mammals. Pp. 7-62. En: Evans, P. G. H., Raga, J. A. (Eds.). Marine Mammals: Biology and Conservation. Kluwer Academic/Plenum Press, London.

Fernández de la Cigoña, E., Oujo, X. M. (1999).Fauna das augas galegas: crustáceos, peixes, réptiles e mamíferos. Colección natureza galega Vol. XIV. Asociación Galega para a Cultura e Ecoloxía, Vigo. 201 pp.

Fernández, A. I., Gutiérrez-Ortega, J. M., Cañadas, A., Sagarminaga, R., Pérez-Ruzafa, A. (1999). Cetacean distribution in the Alboran Sea: use of generalised linear models (GLMs) as predictive tool. European Research on Cetaceans, 13: 460-464.  

Fernández, M., Agustí, C., Aznar, F. J., Raga, J. A. (2003). Gastrointestinal helminths of Risso’s dolphin Grampus griseus from the Western Mediterranean. Diseases of Aquatic Organisms, 55: 73-76.

Fernández, R., Santos, M. B., Carrillo, M., Tejedor, M., Pierce, G. (2009). Stomach contents of cetaceans stranded in the Canary Islands 1996–2006. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 89 (5): 873–883.

Frantzis, A., Herzing, D. L. (2002). Mixed-species associations of striped-dolphins (Stenella coeruleoalba), short-beaked common dolphins (Delphinus delphis), and Risso's dolphins (Grampus griseus) in the Gulf of Corinth (Greece, Mediterranean Sea). Aquat. Mammal., 28 (2): 188-197.

Gómez de Segura, A., Crespo, E. A., Pedraza, S. N., Hammond, P. S., Raga, J. A. (2006). Abundance of small cetaceans in waters of the central Spanish Mediterranean. Marine Biology, 150 (1): 149-160.

Gómez de Segura, A., Hammond, P. S., Raga, J. A. (2008). Influence of environmental factors on small cetacean distribution in the Spanish Mediterranean. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 88 (6): 1185-1192.  

Gómez de Segura, A., Tomás, J., Raga, J. A. (2004). Sector Centro (Comunidad Valenciana y Región de Murcia). Pp. 67-131. En: Raga, J. A., Pantoja, J. (Eds.). Proyecto mediterráneo: zonas de especial interés para la conservación de los cetáceos en el Mediterráneo español. Ministerio de Medio Ambiente, Madrid. 219 pp.

González, A. F., López, A., Guerra, A., Barreiro, A. (1994). Diets of marine mammals stranded on the northwestern Spanish Atlantic coast with special reference to Cephalopoda. Fisheries Research, 21 (1-2): 179-191.

Hartman, K. L., Fernández, M., Wittich, A., Azevedo, J. M. N. (2015). Sex differences in residency patterns of Risso's dolphins (Grampus griseus) in the Azores: Causes and management implications. Marine Mammal Science, 31 (3): 1153-1167.

Hartman, K. L., Visser, F., Hendriks A. J. E. (2008). Social structure of Risso's dolphins (Grampus griseus) at the Azores: a stratified community based on highly associated social units. Canadian Journal of Zoology, 86 (4): 294-306.

Harwood, J., Wilson, B. (2001). The implications of developments on the Atlantic Frontier. Continental Shelf Research, 21:1073-1093.

Jefferson, T. A., Webber, M. A., Pitman, R. L. (2008) Marine mammals of the world. Elsevier, Amsterdam. 573 pp.

Jefferson, T. A., Weir, C. R., Anderson, R. C., Ballance, L. T., Kenney, R. D., Kiszka, J. J. (2014). Global distribution of Risso's dolphin Grampus griseus: a review and critical evaluation. Mammal Review, 44 (1): 56-68.

Kruse, D., Caldwell, D. K., Caldwell, M. C. (1998). Risso´s dolphin Grampus griseus (G. Cuvier, 1812). Pp. 183-212. En: Ridgway, S., Harrison, R. (Eds). Handbook of marine mammals. Vol. 6. The second book of dolphins and the porpoises. Academic Press, London.

Kruse, D., Caldwell, D. K., Caldwell, M. C. (1998). Risso´s dolphin Grampus griseus (G. Cuvier, 1812). Pp. 183-212. En: Ridgway, S., Harrison, R. (Eds). Handbook of marine mammals. Vol. 6. The second book of dolphins and the porpoises. Academic Press, London.

Llavona, A., Martínez-Cedeira, J., Covelo, P., Morales, X., Dios, J. J.. Bracali, V., Pérez, P., García, J. A., Santos, L., López, A. (2011). INDEMARES project: identification of special areas of conservation for cetaceans at “Galician Bank” and “Avilés Canyon” (Atlantic and Cantabrian sea) for Natura 2000. 25th Annual Conference of the European Cetacean Society. 21-23 Mayo 2011, Cádiz.

López, A. (2003). Estatus dos pequenos cetáceos das costas de Galicia. Tesis doctoral Departamento de Biología Animal. Universidade de Santiago.

López, A. (2010). Interacción pesca-cetáceos camino de la conservación. Seminario SAFESEA - Sustentabilidade das artes das pescas locais e promoção de um mar seguro para cetáceos, Viana do Castelo 16 /17 xaneiro 2010.

López, A. (2011). Guía de identificación de cetáceos. CEMMA-LIFE+INDEMARES. 56 pp.

López, A. (2011). Primeiros resultados das campanhas do LIFE-indemares na costa norte da Península Ibérica. Seminário  Safesea 2011, 16-17 Abril 2011, Figueira da Foz, Portugal.

López, A., Cedeira, J. M., Caldas, M., Carril, R., Solla, P., Llavona, A. (2003). Monitorización de las poblaciones de cetáceos en la plataforma de Galicia (NW Spain). 2003. Thalassas, 19 (2b): 111-112.

López, A., Martínez, J. A. (2010). Interaccion pesca-cetáceos camiño da conservación. Seminario SAFESEA. "Capturas acidentais de Cetáceos. Cenário Actual e Medidas de Mitigação. 16 e 17 de enero, Viana do Castelo.

López, A., Martínez-Cedeira, J., Dios, J. J., Alonso, J. M. (2011). La contaminación del medio marino por residuos sólidos: una amenaza para cetáceos y focas. X Congreso de la Sociedad Española para la Conservación y el Estudio de losMamíferos- SECEM, Fuengirola (Málaga) 3-6 de Diciembre.

López, A., Pierce, G. J., Valeiras, X., Santos, M. B., Guerra, A. (2004). Distribution patterns of small cetaceans in Galician waters. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 84 (1): 283-294.  

López, A., Valeiras, X., Pascual, S., Abollo, E., Díaz, J. L. (1999). Skull lesions in stranded cetaceans in Galicia (NW Spain) due to Crassicauda spp. Pp. 342-347. En: Evans, P. G. H., Parsons, E. C. M. (Eds.). Proc. XII  Ann. Conf. ECS, Monaco. European Research on Cetaceans. Nº 12. European Cetacean Society.

López Fernández, A., Benavente Jareño, P. (1993). Varamento dun exemplar xuvenil de arroaz boto (Grampus griseus, C.) no Grove (Pontevedra) Galicia. Eubalaena, 2: 17-25.

Macías López, D., García Barcelona, S., Báez, J. C., de la Serna, J. M., Ortiz de Urbina, J. M. (2012). Marine mammal bycatch in Spanish Mediterranean large pelagic longline fisheries, with a focus on Risso's dolphin (Grampus griseus). Aquatic Living Resources, 25 (4): 321-331.

Mac Leod, C. D. (1998). Intraspecific scarring in odontocete cetaceans: an indicator of male “quality” in aggrssive social interactions? J. Zool. London, 244: 71-77.

Macleod, K., Burt, L., Cañadas, A., Lens, S., Rogan, E., Santos, B., Uriarte, A., Van Canneyt, O., Vázquez, J. A., Hammond, P. S. (2010). Distribution and Abundance of Fin whales and other baleen whales in the European Atlantic. (SC/61/RMP10). 63st Annual

Marcos, E., Salazar, J. M., De Stephanis, R. (2010). Cetacean diversity and distribution in the coast of Gipuzkoa and adjacent waters, southeastern Bay of Biscay. Munibe, 58: 221-231.

Martin, A.R. (1990). Whales and dolphins. Salamander books, London. 192 pp.

Martínez-Cedeira, J., Caldas, M., Fernández, E., López, A. (2009). Thunnus survey: cetaceans of the albacore tuna fishery along the bay of Biscay and Grand Sole. 23rd Annual Conference of the European Cetacean Society. Istambul, Turkey 2-4 March, 2009.

Martínez-Cedeira, J., Morales, X., López, A. (2009). Campañas Thunnus: un estudio sobre los cetáceos asociados a la costera del bonito en aguas del Golfo de Vizcaya y Gran Sol. IX Jornadas Españolas de Conservación y Estudio de los Mamíferos, SECEM, Bilbao, 4-7 de Diciembre de 2009.

Martínez Sabarís, E., Benavente Jareno, P., López Fernández, A. (1995). Observación de cetaceos na Ria de Pontevedra. Eubalaena, 7: 12-21.   

Neves, S. (2012). Acoustic behavior of Risso’s dolphins, Grampus griseus, in the Canary Islands, Spain. PhD Thesis. University of St Andrews.

Penas Patiño, X. M., Piñeiro Seage, A. (1989). Cetáceos, focas e tartarugas das costas ibéricas. Consellería de Pesca, Xunta de Galicia, Santiago de Compostela. 379 pp.

Pérez, L., Abarca, M. L., Latif-Eugenin, F., Beaz-Hidalgo, R., Figueras, M. J., Domingo, M. (2015). Aeromonas dhakensis pneumonia and sepsis in a neonate Risso's dolphin Grampus griseus from the Mediterranean Sea. Diseases of Aquatic Organisms, 116 (1): 69-74.

Perrin, W. F., Reilly, S. B. (1984). Reproductive parameters of dolphins and small whales of the Family Delphinidae. Pp. 97-133. En: Perrin, W. F., Brownell Jr., R.L., DeMaster, D. P. (Eds.). Reproduction in whales, dolphins and porpoises.  International Whaling Commission. Special Issue 6.

Pierce, G., Caldas, M., Cedeira, J., Santos, M. B., Llavona, A., Covelo, P., Martínez, G., Torres, J., Sacau, M., López, A. (2010). Trends in cetacean sightings along the Galician coast, north-west Spain, 2003-2007, and inferences about cetacean habitat preferences. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 90 (8): 1547-1560.  

Raga, J. A., Carbonell, E., Raduán, M. A. (1982). Incidencias de parásitos en los cetáceos varados en las costas españolas del Mediterráneo. Memorias do Museu do Mar Serie Zoologica, 2 (19): 1-11. 

Raga, J. A., Raduán, M. A., Blanco, C. (1985). Contribución al estudio de la distribución de cetáceos en el Mediterráneo y Atlántico Ibérico. Miscellania Zoologica, 9: 361-366.

Resendes, A. R., Almería, S., Dubey, J. P., Obón, E., Juan-Salles, C., Degollada, E., Alegre, F., Cabezón, O., Pont, S., Domingo, M. (2002). Disseminated toxoplasmosis in a Mediterranean pregnant Risso's dolphin (Grampus griseus) with transplacental fetal infection. Journal of Parasitology, 88 (5): 1029-1032.

Ruano, A., Silva, P., Solano, S., Naves, J. (2007). Cetáceos del litoral asturiano: áreas de interés para la conservación. Consejería de Medio Ambiente, Ordenación del Territorio e Infraestructuras y Obra Social La Caixa. 130 pp.

Sagarminaga, R., Cañadas, A. M. (1997). A long-term survey on distribution and dynamics of cetaceans along the south-eastern coast of Spain: fourth year of research, 1992-1995. European Research on Cetaceans, 10: 125-129.   

Santos, M. B., Pierce, G. J, López, A., Barreiro, A., Guerra, A. (1996). Diets of small cetaceans stranded NW Spain 1994-95. ICES Council Meeting 1996/N: 11.

SCANSII (2008). Small cetaceans in the European Atlantic and North Sea (SCANS II). Final report to the European Commission under contract LIFE04NAT/GB/000245.

Shirihai, H., Jarret, B. (2006). Whales, dolphins and seals: a field guide to the marine mammals of the word. A&C Black.

Soldevilla, M. S., Wiggins, S. M., Hildebrand, J. A. (2010). Spatial and temporal patterns of Risso's dolphin echolocation in the Southern California Bight. Journal of the Acoustical Society of America, 127 (1): 124-132.  

Spitz, J., Cherel, Y., Bertin, S., Kiszka, J., Dewez, A., Ridoux, V. (2011). Prey preferences among the community of deep-diving odontocetes from the Bay of Biscay, Northeast Atlantic. Deep-Sea Research Part I-Oceanographic Research Papers, 58 (3): 273-282.   

Taylor, B. L., Baird, R., Barlow, J., Dawson, S. M., Ford, J., Mead, J. G., Notarbartolo di Sciara, G., Wade, P., Pitman, R. L. (2011). Grampus griseus. En: IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.2. <www.iucnredlist.org>.

Taylor, B. L., Chivers, S. J., Larese, J. P., Perrin, W. F. (2007). Generation length and per- cent mature estimates for IUCN Assessments of Cetaceans. Southwest Fisheries Science Center Administrative Report LJ-07-01.

Wells, R., Manire, C., Byrd, L., Smith, D. R., Gannon, J. G., Mullin, K. D. (2009). Movements and dive patterns of a rehabilitated Risso's dolphin, Grampus griseus, in the Gulf of Mexico and Atlantic Ocean. Marine Mammal Science, 25 (2): 420-429.

 

 

Alfredo López Fernández
CEMMA, Apdo. 15, 36380 Gondomar (Pontevedra)

Fecha de publicación: 26-06-2012

Revisiones: 19-09-2017

López-Fernández, A. (2017). Calderón gris – Grampus griseus. En: Enciclopedia Virtual de los Vertebrados Españoles. Salvador, A., Barja, I. (Eds.). Museo Nacional de Ciencias Naturales, Madrid. http://www.vertebradosibericos.org/